.jpg)
Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Τίποτε στον τίτλο της δεν μαρτυρούσε τη σημασία της, καθώς και τις αντιδράσεις που επακολούθησαν: «Συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με τη συνεργασία στους τομείς έρευνας και διάσωσης» έγραφε το ανάτυπο που δόθηκε στους δημοσιογράφους. Υποτίθεται ότι τα δύο κράτη συνομολογούσαν τους κανόνες και τις αρχές με βάση τις οποίες θα παρέχει συνδρομή το ένα στο άλλο, σε περίπτωση ναυτικών ναυαγίων, μεταφοράς προσφύγων και λαθρομεταναστών και σε κάθε άλλη περίπτωση που διακυβεύεται ανθρώπινη ζωή σε θάλασσα και αέρα εντός των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου Ελλάδας και Κύπρου.
Μία πιο προσεκτική ανάγνωση της συμφωνίας, όμως, και ειδικά των συντεταγμένων οριζουσών εφαρμογής της στην Ανατολική Μεσόγειο, αποκαλύπτει πως:
- Πρώτον, πρόκειται για συμφωνία διάσωσης εντός θαλασσίων – εναέριων ζωνών ανατολικά του Καστελλόριζου, στις οποίες οι τούρκοι διαχρονικά αμφισβητούν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
- Δεύτερον, η συμφωνία καλύπτει περιοχές τις οποίες είχε αποπειραθεί να δεσμεύσει για έρευνες υδρογονανθράκων η Τουρκία την άνοιξη του 2012, επί υπηρεσιακής κυβέρνησης Πικραμμένου.
- Τρίτον, οι έρευνες διάσωσης προσφύγων, λαθρομεταναστών και πληρωμάτων αλλοδαπών εμπορικών πλοίων, που καλούνται να φέρουν εφεξής οι ελληνικές και οι κυπριακές ένοπλες δυνάμεις (κατά βάση οι πρώτες), θα διεξάγονται πάνω από τα χρυσοφόρα κοιτάσματα του Καστελλόριζου! Εκεί θα ρίχνουν ανεμόσκαλες σε ναυαγούς τα Super Puma και τα πλοία της ελληνικής ακτοφυλακής – πολεμικού ναυτικού.
- Τέταρτον, Ελλάδα και Κύπρος ορίζουν ως εδαφική περιοχή ερευνών και διάσωσης ουσιαστικά τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες τους και τους Εναέριους Χώρους τους, τους οποίους ενώνουν τουλάχιστον σε «νομικό» επίπεδο.
Η σημασία αυτής της… αθώας ελληνοκυπριακής συμφωνίας που υπέγραψαν οι Βενιζέλος και Κασουλίδης, δεν άργησε να φανεί.
Λίγες ημέρες αργότερα, το τουρκικό ΓΕΕΘΑ, με ανακοίνωσή του, υποστήριξε ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις προχώρησαν σε έρευνα και διάσωση αμερικανικού πλοίου στην Ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχή από αυτές που δέσμευσαν Ελλάδα και Κύπρος με τη διεθνή συμφωνία. Το περιστατικό αμφισβητήθηκε από το ελληνικό ΓΕΕΘΑ –αν είχε ζητήσει βοήθεια πλοίο, θα είχαν σπεύσει οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις- και δεν δόθηκε συνέχεια.
Προσεκτική ανάγνωση της συμφωνίας, η οποία έχει ως χωρικό σημείο εφαρμογής της την ελληνική ΑΟΖ, πείθει ότι θα υπάρξει συνέχεια και μάλιστα πολύ σύντομα για έναν εξόχως σημαντικό λόγο:
Η συμφωνία θεραπεύει έως έναν βαθμό την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να μην προσδιορίσει τις ακριβείς συντεταγμένες της ελληνικής ΑΟΖ, όταν ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έστειλε ρηματική διακοίνωση στον θεματοφύλακα της Συνθήκης του Δικαίου της Θάλασσας, γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Μπαν Κιν Μουν, τον Σεπτέμβριο του 2013.
Η είδηση είναι ότι ΟΡΙΖΕΙ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ για έρευνα και διάσωση ανατολικά του Καστελλόριζου, εκεί που θρυλείται ότι υπάρχουν τα χρυσοφόρα ελληνικά κοιτάσματα και μάλιστα άφθονο σχιστολιθικό αέριο.
Πιο συγκεκριμένα, δύο είναι τα ενδιαφέροντα σημεία της τα οποία και παραθέτουμε από το πρωτότυπο αυτής:
Στο άρθρο 2 και στις παραγράφους 3, 4 ορίζονται τα εξής:Σύμφωνα με αξιωματούχο του υπουργείου Εξωτερικών, πρόκειται για σημεία στον εναέριο χώρο και στα ύδατα όπου μπορεί να γίνει έρευνα και διάσωση από αέρος και θαλάσσης, εντός της ελληνικής ΑΟΖ ανατολικά του Καστελλόριζου. Γι αυτό και οι Τούρκοι επιχείρησαν να αμφισβητήσουν την συμφωνία λίγες ημέρες μετά την εφαρμογή της, επικαλούμενοι ένα ανύπαρκτο συμβάν με «αμερικανικό πλοίο», που υποτίθεται ζήτησε έρευνα και διάσωση.
3. «Η περιοχή έρευνας και διάσωσης (περιοχή SAR) εντός της οποίας παρέχονται υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης από την αρμόδια αρχή της Ελληνικής Δημοκρατίας, συμπίπτει με την Περιοχή Πληροφόρησης Πτήσεων (FIR) Αθηνών. Η περιοχή έρευνας και διάσωσης εντός της οποίας παρέχονται υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης από την αρμόδια αρχή της Κυπριακής Δημοκρατίας συμπίπτει με τον Περιοχή Πληροφόρησης (FIR) Λευκωσίας.
4. Η περιοχή που διαχωρίζει τις αντίστοιχες περιοχές SAR, οι οποίες συμπίπτουν με τις Περιοχές Πληροφόρησης Αθηνών και Λευκωσίας, είναι η γραμμή που διαχωρίζει τις αντίστοιχες FIR και συνδέει τα ακόλουθα σημεία: 36 μοίρες 05Ν-030 μοίρες 00Ε, 33 μοίρες 30Ν-030 μοίρες 00Ε».
Πιο συγκεκριμένα, πέντε μέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας Βενιζέλου – Κασουλίδη, το τουρκικό ΓΕΕΘΑ ανακοίνωσε ότι «20 ναυτικά μίλια νότια του Καστελλόριζου ακινητοποιήθηκε από μηχανική βλάβη φορτηγό πλοίο τύπου ΜΑΧ υπό αμερικανική σημαία». Σύμφωνα με την ανακοίνωση «έσπευσε στην περιοχή για έρευνα και διάσωση το πλοίο TGGS-YASAM και ρυμούλκησε το πλοίο υπό αμερικανική σημαία στο τουρκικό λιμάνι FINIKE». Οι τούρκοι ισχυρίζονται ότι τους επιδόθηκε και ΝΟΤΑΜ από την Ελλάδα για το περιστατικό, κάτι που όμως το ελληνικό ΓΕΕΘΑ αμφισβητεί.
Για να είναι απολύτως θωρακισμένη σε νομικό επίπεδο, τουλάχιστον, η ελληνική θέση, η συμφωνία που υπέγραψαν οι Βενιζέλος – Κασουλίδης, άρθρο 2 παράγραφος 2, ορίζει ότι «οι διατάξεις της δεν θίγουν καμία από τις παρούσες ή μελλοντικές αξιώσεις και τις νομικές θέσεις οποιουδήποτε μέρους που σχετίζονται με θέματα δικαίου της θάλασσας καθώς και με τη φύση και τον βαθμό δικαιοδοσίας του παράκτιου κράτους και του κράτους σημαίας που αξιώνει κάθε μέρος».
Η συμφωνία προβλέπει τη διεξαγωγή κοινών ασκήσεων έρευνας και διάσωσης Ελλάδας – Κύπρου, καθώς και την ενημέρωση του γενικού γραμματέα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) για το περιεχόμενό της.
Διπλωματικοί αναλυτές τονίζουν ότι η συμφωνία αυτή, πέραν του ουσιαστικού της μέρους –να μην αμφισβητείται από τους τούρκους το δικαίωμα έρευνας και διάσωσης εντός της ελληνικής ΑΟΖ ανατολικά του Καστελλόριζου- αποτελεί μέρος της μακράς ελληνικής νομικής προπαρασκευής για την αποτελεσματική διεκδίκηση των χρυσοφόρων κοιτασμάτων σχιστολιθικού αερίου στο Καστελλόριζο ενώπιον Διεθνούς Δικαστηρίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες, που δεν επιδέχονται αμφισβήτησης, τα κοιτάσματα αυτά έχουν εντοπιστεί μετά από έρευνες του Αμερικανικού Γεωλογικού Ινστιτούτου και ξένης εταιρείας που συνέπραξε. Τα ευρήματα της έρευνας είναι γνωστά στην ελληνική κυβέρνηση και αξιοποιήθηκαν κατά την πρόσφατη –προ έτους- επίσκεψη του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στις ΗΠΑ. Τα επικαλέστηκε σε κλειστές συναντήσεις ο σύμβουλος του κυρίου Σαμαρά σε αμερικανούς αξιωματούχους και όταν εκείνοι ρώτησαν συνεργάτες τους «αν είναι έτσι και από πότε το ξέρουμε αυτό», απάντησαν «for several years»…
Οι ΗΠΑ γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι υπάρχει άφθονο –στερεοποιημένο- σχιστολιθικό αέριο κάτω από το Καστελλόριζο. Αναφέρονται, μάλιστα, σε «πέντε οικόπεδα, εκ των οποίων τα τέσσερα θα μπορούσε να τα αξιοποιήσει η Ελλάδα και το ένα η Τουρκία», στο πλαίσιο μίας απόφασης Διεθνούς Δικαστηρίου στο οποίο θα προσφύγουν τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «και ένα οικόπεδο σχιστολιθικού αερίου να δοθεί στην Τουρκία, αυτό αρκεί για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες και να κάνει και εξαγωγές σε χώρες της Ασίας». Για, δε, την Ελλάδα, τα κοιτάσματα αυτά είναι ένα μεγάλο χαρτί για την ανάπτυξη και για την τελική ρύθμιση του οικονομικού της ζητήματος. Όπως έχει πει ο Χρύσανθος Λαζαρίδης, σε παλαιότερη συνέντευξή του, η Ελλάδα δεν θα βάλει τα κοιτάσματα στη συζήτηση για το χρέος γιατί «δεν θέλουμε να τα χαρίσουμε», αλλά θα επιδιώξει να το θέσουν άλλοι στο τραπέζι, για να το εκμεταλλευθούμε μελλοντικά. Απαραίτητη προϋπόθεση για τον ίδιο είναι «να μην υπάρχουν προστριβές με γείτονες» και να έχουμε «τις κατάλληλες συμμαχίες».
Η συμφωνία έρευνας και διάσωσης είναι ένα από τα μέτρα θωράκισης των ελληνικών συμφερόντων στην περιοχή, πιθανόν να αποτελέσει επιχείρημα και ενώπιον ενός διεθνούς δικαστηρίου (από τα πολλά), δεν είναι όμως το μόνο.
Προστίθεται σε δύο άλλα σημαντικότερα:
- Στη συμφωνία Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία μετά από μακρές και επίπονες διαπραγματεύσεις βρίσκεται στην τελική φάση επεξεργασίας της. Εξ ου και η μετάβαση του πρωθυπουργού στο Κάιρο.
- Στη ρηματική διακοίνωση Σαμαρά με την οποία αντέδρασε η Ελλάδα το 2012 στην τουρκική απόπειρα κατάληψης της ελληνικής ΑΟΖ δια χρησικτησίας. Η διακοίνωση που εστάλη στον θεματοφύλακα της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, Μπαν Κιν Μουν, τονίζει ότι «είναι άκυρες οι άδειες των οικοπέδων που προκήρυξε την άνοιξη του 2012 η τουρκική εταιρεία πετρελαίου» (δημοσιεύτηκαν στο τουρκικό φύλλο εφημερίδας της κυβερνήσεως στις 27/4/2012, είχαν δεσμεύσει τέσσερα οικόπεδα υδρογονανθράκων και είχαν δώσει δικαίωμα εξόρυξης) και υπογραμμίζει ότι «η Ρόδος και το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλόριζου έχουν πλήρη δικαιώματα και εδαφικές ζώνες άρα ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα».
Σημειωτέον ότι η ρηματική διακοίνωση της Ελλάδας, με την οποία αναγνωρίζεται η Ελληνική ΑΟΖ, περιελήφθη – δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ η αντιδήλωση που έκανε η Τουρκία για να μας αμφισβητήσει, δεν συμπεριελήφθη για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχει υπογράψει την ομώνυμη Συνθήκη που συνήφθη στο Montego Bay της Βραζιλίας το 1982 (παρών εκ μέρους της Ελλάδας ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας).
Για τους λόγους αυτούς, σε συνδυασμό με την κρίση στην Κυπριακή ΑΟΖ και τη συνάντηση κορυφής Ελλάδας – Αιγύπτου – Κύπρου (πιθανή οριοθέτηση και αναγνώριση εκ μέρους των Αιγυπτίων της επήρειας του Καστελλόριζου στην ελληνική ΑΟΖ αλλάζει δραματικά τα δεδομένα), συνεδρίασε εκτάκτως προ εικοσαημέρου το Τουρκικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας στην Άγκυρα. Και μόνον η αναφορά του στην ανακοίνωση που εξεδόθη ότι «εξετάστηκαν οι εξελίξεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με πρώτο θέμα τον τομέα των αρμοδιοτήτων στη θάλασσα» και ότι «την προσεχή περίοδο θα λαμβάνονται με αποφασιστικότητα μέτρα για την προστασία των κυριαρχικών δικαιωμάτων εντός της ιδίας της τουρκικής υφαλοκρηπίδας», προϊδεάζει για τα επερχόμενα.
Το Καστελλόριζο, η ΑΟΖ και τα πλούσια κοιτάσματα σχιστολιθικού αερίου μπορεί σύντομα να αποτελέσουν αντικείμενο θερμού επεισοδίου… Εκτός και αν τα δύο μέρη καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και υπογράψουν Σύμφωνο Φιλίας και Ειρήνης.
Φαίνεται μακρινό αυτή τη στιγμή πάντως…
Πηγή περιοδικό Crash, τεύχος Νοεμβρίου 2014
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου