O αγωγός ειρήνης και το θερμό επεισόδιο με την Τουρκία

Του Κώστα Πικραμένου
Μετά το ΟΧΙ των Ελληνοκυπρίων στο Σχέδιο Ανάν, λίγο πριν την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε (το 2004) πολλοί εναποθέτουν τις τελευταίες ελπίδες τους για επίλυση-επανένωση της νήσου στις απευθείας συνομιλίες Χριστόφια-Ταλάτ. Στη Λευκωσία αρκετοί είναι εκείνοι που πιέζουν τον Κύπριο Πρόεδρο να ορίσει τις κόκκινες γραμμές (red lines) της ελληνο-κυπριακής πλευράς (αποχώρηση ΤΕΔ, συνθήκη εγγυήσεων, έποικοι κλπ) προκειμένου να μην οδηγηθούμε σε τραγικές για τον Κυπριακό Ελληνισμό υποχωρήσεις. Ο Χριστόφιας όμως ξέρει ότι δε μπορεί να «πουλήσει τσαμπουκά» γιατί το ενδεχόμενο διακοπής των συζητήσεων θεωρείται πολύ πιθανό. Εν ολίγοις, «μπρος οι Τούρκοι, πίσω η διχοτόμηση». Παραδόξως οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό δεν είναι το μόνο πλέον σημαντικό θέμα για το μέλλον της νήσου. Εδώ και 7 χρόνια δρομολογούνται εξελίξεις στη Μεγαλόνησο οι οποίες ουσιαστικά θα κρίνουν την ισορροπία δυνάμεων στη Ανατολική Μεσόγειο (και στο Αιγαίο) για τις δεκαετίες που έρχονται. Η Κύπρος επιθυμεί να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου εντός της ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) τόσο για λόγους οικονομικούς όσο και γεωπολιτικούς.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι εν λόγω διαδικασίες οριοθέτησης της ΑΟΖ «έτρεχαν» την ίδια περίοδο με τη σύνταξη του Σχεδίου Ανάν. Συγκεκριμένα, το διάστημα 2001-02 (επί προεδρίας Κληρίδη) ξεκίνησαν οι πρώτες επαφές με τη κυβέρνηση της Αιγύπτου και του Λιβάνου για τη οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στα νότια και ανατολικά αντίστοιχα της Κύπρου. Στα τέλη του 2003 (επί προεδρίας Παπαδόπουλου) λίγο πριν την κατάθεση προς δημοψήφισμα του Σχεδίου Ανάν, υπογράφτηκε η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο ενώ το 2007 υπογράφτηκε η συμφωνία για την ΑΟΖ με το Λίβανο (εκκρεμεί επικύρωση από το κοινοβούλιο της χώρας του Κέδρου). Το Ισραήλ αρνήθηκε να προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ με τη Κύπρο για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω. Το 2007 θεσπίστηκε το νομοθετικό πλαίσιο για την αδειοδότηση των εταιρειών που θα προβούν σε έρευνα και εξόρυξη των πιθανών κοιτασμάτων ενώ ορίστηκαν και τα 13 πεδία (blocks) έρευνας. Μέχρι τα τέλη του 2007 είχαν κατατεθεί αιτήσεις για 3 πεδία αλλά ο αριθμός των ενδιαφερομένων εταιριών κρίνεται προς το παρόν μικρός. H αδειοδότηση «πάγωσε» εν όψει των Προεδρικών εκλογών του 2008 προκειμένου το όλο θέμα να χειριστεί ο νέος Πρόεδρος. Σήμερα η όλη διαδικασία προχωρά παράλληλα με τις απευθείας διαπραγματεύσεις Χριστόφια-Ταλάτ. Η Τουρκία έχει στείλει «μήνυμα» προς όλες τις πλευρές αλλά και τις ενδιαφερόμενες εταιρίες ότι δε θα επιτρέψει την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου πριν την οριστική διευθέτηση-οριοθέτηση των ΑΟΖ των παράκτιων κρατών. Είναι γνωστό ότι ο θαλάσσιος χώρος ανάμεσα στη Κρήτη – Καστελόριζο – Κύπρο παραμένει άνευ ρύθμισης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ που κατά το Δίκαιο της Θάλασσας (Συνθήκη 1982) ταυτίζονται. Την ίδια στιγμή η Τουρκία θα μπλοκάρει εξορύξεις στα νότια της Κύπρου (έναντι της Αιγύπτου) με το επιχείρημα ότι η ελληνο-κυπριακή πλευρά δεν αντιπροσωπεύει την ολότητα της νήσου όπου και οι Τ/Κ έχουν κυρίαρχα δικαιώματα και απαιτήσεις στο φυσικό πλούτο της Κύπρου. Το καλοκαίρι του 2007 η Τουρκία πραγματοποίησε στρατιωτική άσκηση στην Αν. Μεσόγειο προκειμένου να δείξει τις διαθέσεις της επί του ζητήματος. Εξέφρασε δε τη δυσαρέσκεια της για τη σύναψη στρατιωτικής συμφωνίας της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη Γαλλία (η γαλλική ΤΟΤΑL αποτελεί μία από τις ενδιαφερόμενες εταιρίες προς εξόρυξη υδρογονανθράκων στη Κύπρο). Για τη Γαλλία η Κύπρος κατέχει στρατηγική θέση για τη στάθμευση και επιμελητεία στρατευμάτων της στο Λίβανο στα πλαίσια της UNIFIL. H Ελλάδα έχει έρθει σε επαφή τόσο με τη Λιβύη όσο και με την Αίγυπτο (πρόσφατη επίσκεψη Μουμπάρακ στην Αθήνα) προκειμένου να οριοθετήσει την μεταξύ τους υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Η Κύπρος μέσω της Ελληνικής Πρεσβείας στην Λευκωσία προχωρεί τις αντίστοιχες διαδικασίες για την ΑΟΖ με την Αθήνα.
Παραθέτουμε ένα ενδεικτικό χάρτη του προτεινόμενου καθεστώτος της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στην Α. Μεσόγειο με βάση της Ελληνικές και Κυπριακές αξιώσεις:

Καθώς και ένα ενδεικτικό χάρτη με βάση της Τουρκικές και Τ/Κ αξιώσεις σε Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο. Για τη Τουρκία τόσο το Αιγαίο όσο και η Αν. Μεσόγειος αποτελούν κλειστές θάλασσες όπου τα νησιά (του Αιγαίου) δε διαθέτουν ΑΟΖ ενώ η Κύπρος διχοτομεί την ΑΟΖ της με βάση τις «πραγματικότητες» στο νησί:

Δεξιά στο χάρτη υπάρχει μία μπλε γραμμή που ενώνει το λιμάνι του Ceyhan στην Τουρκία με το Ισραήλ. Πρόκειται για τον «αγωγό ειρήνης» που θα μεταφέρει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας στο Ισραήλ και την Ινδία. Ένας άλλος παράλληλος αγωγός θα μεταφέρει νερό από τη Τουρκία στο Ισραήλ. Η συμφωνία υπογράφτηκε στα μέσα Ιουλίου από τον Τούρκο Υπουργό Ενέργειας, τον Ισραηλινό ομόλογο του, τον Ινδό Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας και το νούμενο 2 της ρωσικής Gazprom κ. Μedvedev. Ο εν λόγω αγωγός θα επεκτείνεται μέχρι το Eliat στη Ερυθρά θάλασσα προκειμένου το φυσικό αέριο να κατευθύνεται έπειτα σε υγρή μορφή (LNG) στην Ινδία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Ισραήλ αρνείται την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο καθώς ο εν λόγω αγωγός «ακουμπά» την Κυπριακή υφαλοκρηπίδα. Άρα η Τουρκία θα πρέπει να ζητήσει την άδεια της Λευκωσίας προκειμένου να πουλήσει νερό και να μεταφέρει «ενέργεια» στο Ισραήλ και την Ινδία. Καταλαβαίνει κάποιος εύκολα γιατί τα «ενεργειακά» σχέδια της Κύπρου κρέμονται σε μία «λεπτή κλωστή» και το ενδεχόμενο στρατιωτικής σύρραξης στην Αν. Μεσόγειο φαντάζει ρεαλιστικό. Ο Λίβανος θεωρείται απίθανο να συναινέσει να φιλοξενήσει τμήμα του αγωγού για το Ισραήλ. Ανεξάρτητα από το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων Χριστόφια – Ταλάτ η Κύπρος έχει προχωρήσει τις διαδικασίες για τη έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Είναι πολύ αργά να κάνει πίσω και σε συνδυασμό με την «διχοτόμηση» που έρχεται θα τα παίξει όλα για όλα… Σε αυτή την περίπτωση η πιθανότητα «θερμού επεισοδίου» αεροναυτικών δυνάμεων (με συμμετοχή της Ελλάδας εκτιμάται ότι θα ανοίξει και το μέτωπο του Αιγαίου για τελική και οριστική διευθέτηση). Η φιλολογία περί στρατιωτικής σύρραξης στην Αν. Μεσόγειο διατυπώνεται ανοιχτά από Τούρκους αναλυτές γνωστών Στρατηγικών Ινστιτούτων της Άγκυρας (ΑSAM) και ο νοών νοείτο…! Η διεθνής συγκυρία για πηγές ενέργειας πέρα από τη Ρωσική εξάρτηση ευνοούν τα σχέδια της Τουρκίας για επιθετικές διεκδικήσεις τόσο από την Ελλάδα όσο και την Κύπρο. Το επιχείρημα ότι με αυτό τον τρόπο θα «κλείσει για πάντα» η πόρτα της Ε.Ε εξυπηρετεί το βαθύ κράτος της Τουρκίας αλλά και τη ισλαμική εκλογική βάση του ΑΚΡ όσο και αν διαφωνούν κάποιοι φίλοErdoganικοί…