Μετά το ΟΧΙ των Ελληνοκυπρίων στο Σχέδιο Ανάν, λίγο πριν την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε (το 2004) πολλοί εναποθέτουν τις τελευταίες ελπίδες τους για επίλυση-επανένωση της νήσου στις απευθείας συνομιλίες Χριστόφια-Ταλάτ. Στη Λευκωσία αρκετοί είναι εκείνοι που πιέζουν τον Κύπριο Πρόεδρο να ορίσει τις κόκκινες γραμμές (red lines) της ελληνο-κυπριακής πλευράς (αποχώρηση ΤΕΔ, συνθήκη εγγυήσεων, έποικοι κλπ) προκειμένου να μην οδηγηθούμε σε τραγικές για τον Κυπριακό Ελληνισμό υποχωρήσεις. Ο Χριστόφιας όμως ξέρει ότι δε μπορεί να «πουλήσει τσαμπουκά» γιατί το ενδεχόμενο διακοπής των συζητήσεων θεωρείται πολύ πιθανό. Εν ολίγοις, «μπρος οι Τούρκοι, πίσω η διχοτόμηση». Παραδόξως οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό δεν είναι το μόνο πλέον σημαντικό θέμα για το μέλλον της νήσου. Εδώ και 7 χρόνια δρομολογούνται εξελίξεις στη Μεγαλόνησο οι οποίες ουσιαστικά θα κρίνουν την ισορροπία δυνάμεων στη Ανατολική Μεσόγειο (και στο Αιγαίο) για τις δεκαετίες που έρχονται. Η Κύπρος επιθυμεί να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου εντός της ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) τόσο για λόγους οικονομικούς όσο και γεωπολιτικούς.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι οι εν λόγω διαδικασίες οριοθέτησης της ΑΟΖ «έτρεχαν» την ίδια περίοδο με τη σύνταξη του Σχεδίου Ανάν. Συγκεκριμένα, το διάστημα 2001-02 (επί προεδρίας Κληρίδη) ξεκίνησαν οι πρώτες επαφές με τη κυβέρνηση της Αιγύπτου και του Λιβάνου για τη οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στα νότια και ανατολικά αντίστοιχα της Κύπρου. Στα τέλη του 2003 (επί προεδρίας Παπαδόπουλου) λίγο πριν την κατάθεση προς δημοψήφισμα του Σχεδίου Ανάν, υπογράφτηκε η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο ενώ το 2007 υπογράφτηκε η συμφωνία για την ΑΟΖ με το Λίβανο (εκκρεμεί επικύρωση από το κοινοβούλιο της χώρας του Κέδρου). Το Ισραήλ αρνήθηκε να προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ με τη Κύπρο για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω. Το 2007 θεσπίστηκε το νομοθετικό πλαίσιο για την αδειοδότηση των εταιρειών που θα προβούν σε έρευνα και εξόρυξη των πιθανών κοιτασμάτων ενώ ορίστηκαν και τα 13 πεδία (blocks) έρευνας. Μέχρι τα τέλη του 2007 είχαν κατατεθεί αιτήσεις για 3 πεδία αλλά ο αριθμός των ενδιαφερομένων εταιριών κρίνεται προς το παρόν μικρός. H αδειοδότηση «πάγωσε» εν όψει των Προεδρικών εκλογών του 2008 προκειμένου το όλο θέμα να χειριστεί ο νέος Πρόεδρος. Σήμερα η όλη διαδικασία προχωρά παράλληλα με τις απευθείας διαπραγματεύσεις Χριστόφια-Ταλάτ. Η Τουρκία έχει στείλει «μήνυμα» προς όλες τις πλευρές αλλά και τις ενδιαφερόμενες εταιρίες ότι δε θα επιτρέψει την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου πριν την οριστική διευθέτηση-οριοθέτηση των ΑΟΖ των παράκτιων κρατών. Είναι γνωστό ότι ο θαλάσσιος χώρος ανάμεσα στη Κρήτη – Καστελόριζο – Κύπρο παραμένει άνευ ρύθμισης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ που κατά το Δίκαιο της Θάλασσας (Συνθήκη 1982) ταυτίζονται. Την ίδια στιγμή η Τουρκία θα μπλοκάρει εξορύξεις στα νότια της Κύπρου (έναντι της Αιγύπτου) με το επιχείρημα ότι η ελληνο-κυπριακή πλευρά δεν αντιπροσωπεύει την ολότητα της νήσου όπου και οι Τ/Κ έχουν κυρίαρχα δικαιώματα και απαιτήσεις στο φυσικό πλούτο της Κύπρου. Το καλοκαίρι του 2007 η Τουρκία πραγματοποίησε στρατιωτική άσκηση στην Αν. Μεσόγειο προκειμένου να δείξει τις διαθέσεις της επί του ζητήματος. Εξέφρασε δε τη δυσαρέσκεια της για τη σύναψη στρατιωτικής συμφωνίας της Κυπριακής Δημοκρατίας με τη Γαλλία (η γαλλική ΤΟΤΑL αποτελεί μία από τις ενδιαφερόμενες εταιρίες προς εξόρυξη υδρογονανθράκων στη Κύπρο). Για τη Γαλλία η Κύπρος κατέχει στρατηγική θέση για τη στάθμευση και επιμελητεία στρατευμάτων της στο Λίβανο στα πλαίσια της UNIFIL. H Ελλάδα έχει έρθει σε επαφή τόσο με τη Λιβύη όσο και με την Αίγυπτο (πρόσφατη επίσκεψη Μουμπάρακ στην Αθήνα) προκειμένου να οριοθετήσει την μεταξύ τους υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Η Κύπρος μέσω της Ελληνικής Πρεσβείας στην Λευκωσία προχωρεί τις αντίστοιχες διαδικασίες για την ΑΟΖ με την Αθήνα.
Παραθέτουμε ένα ενδεικτικό χάρτη του προτεινόμενου καθεστώτος της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στην Α. Μεσόγειο με βάση της Ελληνικές και Κυπριακές αξιώσεις:

