Η ΚΥΠΡΟΣ,ΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ

του Ανδρέα Πενταρά*


Με άρθρο που δημοσιεύσαμε στην εφημερίδα ΄΄Αλήθεια΄΄ της 19 Ιουνίου 2006 με θέμα τις σχεδιαζόμενες έρευνες για τα πετρέλαια, προβλέψαμε σε χρόνο σχεδόν ανύποπτο, όλες τις κινήσεις και αντιδράσεις της Τουρκίας αναφορικά με το θέμα αυτό. Η πρόβλεψή μας δεν στηριζόταν σε μαντικές ικανότητες, αλλά σε μια ρεαλιστική εκτίμηση της όλης κατάστασης, με βάση τη μελέτη των γεγονότων και ιδαίτερα των αντιδράσεων της Τουρκίας στη προσπάθεια της Ελλάδας να εκμεταλλευθεί τον υποθαλάσσιο πλούτο του Αιγαίου.

Τονίσαμε σ΄αυτό το άρθρο ότι η Ελλάδα, ασκώντας κυριαρχικά της δικαιώματα αλλά χωρίς τη κατάλληλη διπλωματική και στρατιωτική προετοιμασία, αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα πετρελαίου στο βόρειο Αιγαίο αρχές της δεκαετίας του 70. Αποτέλεσμα αυτής της καθόλα νόμιμης από άποψη διεθνούς δικαίου προσπάθειας, είναι η διακοπή από μέρους της Ελλάδας της διεξαγωγής ερευνών στο Αιγαίο, οι γκρίζες ζώνες, η αμφισβήτηση από πλευράς Τουρκίας των ορίων της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας, το casus belli για τα 12 ναυτικά μίλια και ο ακήρυκτος αεροπορικός πόλεμος στους ουρανούς του Αιγαίου εξ αιτίας των Τουρκικών παραβιάσεων στα 10 ναυτικά μίλια. Πέραν βέβαια των μεγάλων κρίσεων του 1976, του 1987 και του 1996 που έφεραν τις δύο χώρες στο χείλος του πολέμου.

Φοβάμαι ότι, αντί να παραδειγματισθούμε από τα πιο πάνω γεγονότα και να εκτιμήσουμε σωστά τις αντιδράσεις της Τουρκίας αλλά και του διεθνούς συστήματος προτού μπούμε στο παιχνίδι των πετρελαίων, στο τέλος όχι μόνο δεν θα ασκήσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στο συγκεκριμένο τομέα αλλά θα απολέσουμε και στρατηγικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή.

Το τι θα συμβεί στο μέλλον είναι απόλυτα προβλεπτό και είναι πράγματι περίεργο γιατί η κυβέρνηση και γενικώτερα η πολιτική ηγεσία κλείνει τα μάτια και κάνει πως δεν βλέπει τα γεγονότα που έρχονται.

Μόλις ξεκινήσουν οι έρευνες από πλευράς εταιρειών που θα κερδίσουν το διαγωνισμό, η Τουρκία επικαλούμενη το γεγονός ότι δεν έχει οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα μεταξύ Κύπρου - Τουρκίας, όπως καθορίζεται στο δίκαιο της θάλασσας, θα εκδώσει άδειες ερευνών σε Τουρκικές ή ξένες εταιρείες για έρευνες σε περιοχές εντός ή πλησίον της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Κύπρος θα καταγγείλει την ενέργεια αυτή σε όλα τα διεθνή βήματα και ασφαλώς στα Ηνωμένα Έθνη, το Συμβούλιο Ασφαλείας των οποίων θα συνέλθει για να εξετάσει την υπόθεση. Η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας θα είναι περίπου η ίδια με αυτή που έλαβε το 1976 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προσέφυγε τόσο στον ΟΗΕ όσο και στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης καταγγέλλοντας τη Τουρκία για τις έρευνες στην Ελληνική υφαλοκρηπίδα. Οι αποφάσεις και των δύο αυτών διεθνών οργάνων ήταν απαγοητευτικές για την Ελλάδα. Το μεν διεθνές δικαστήριο της Χάγης αποφάνθηκε ότι οι έρευνες της Τουρκίας στο Αιγαίο δεν συνιστούν ΄΄διακατοχή΄΄ και έκρινε εαυτό αναρμόδιο να ασχοληθεί με την υπόθεση, το δε Συμβούλιο Ασφαλείας κάλεσε τις δύο χώρες να σταματήσουν αμέσως της έρευνες και να κάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να βρούν κοινά αποδεκτή λύση. Ακολούθησαν οι μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών στη Βέρνη όπου υπογράφτηκε το γνωστό ΄΄πρωτόκολλο της Βέρνης΄΄ στο οποίο καθορίσθηκε όπως τα δύο μέρη (Ελλάδα και Τουρκία) ΄΄απόσχουν πάσης πρωτοβουλίας ή πράξεως σχετικής προς την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου που θα ηδύνατο να παρενοχλήσει τη διαπραγμάτευση΄΄. Μια διαπραγμάτευση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα επ ωφελεία βέβαια της Τουρκίας και εις βάρος της Ελλάδας.

Κάτι παρόμοιο θα συμβεί και στη δική μας περίπτωση. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στη περίπτωση που θα προσφύγει η Κύπρος, θα εκδώσει μια απόφαση του τύπου ΄΄σταματήστε και οι δύο χώρες τις έρευνες μέχρι να λυθεί το Κυπριακό και τότε το ξανασυζητάτε΄΄. Το ποιός θα είναι ο νικητής σε μια τέτοια περίπτωση δεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς. Η Τουρκία θα έχει πετύχει μια στρατηγική νίκη όχι μόνο εις βάρος της Κύπρου αλλά εις βάρος του Ελληνισμού γενικώτερα, αφού, από τα στενά όρια των ακτών της Κιλικίας που την περιορίζει η γεωγραφία και το δίκαιο της θάλασσας, εξ αιτίας της Ρόδου, του Καστελλορίζου και της Κύπρου, θα εξέλθει με δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο, ικανοποιώντας ένα όραμα που σχετίζεται με το σύνδρομο της ασφάλειας του ΄΄μαλακού της υπογαστρίου΄΄ από το οποίο (σύνδρομο) πάσχουν όλες οι μετακεμαλικές κυβερνήσεις (δυστυχώς και η σημερινή). Το πρώτο σκέλος του οράματος αυτού ολοκληρώθηκε με τη κατάληψη της βόρειας Κύπρου το 1974 και το δεύτερο θα ικανοποιηθεί με την έξοδο στην ανατολική Μεσόγειο και τον έλεγχο της μοναδικής θαλάσσιας -και αεροπορικής -οδού επικοινωνίας Ελλάδας – Κύπρου που εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια δεν αμφισβητήθηκε από κανένα.

Είναι λάθος η εκτίμηση που ακούεται ότι η Τουρκία θα παρεμποδίσει με το στόλο της τις έρευνες από τις πετρελαϊκές εταιρείες που θα κερδίσουν το διαγωνισμό. Κανένα εμπόδιο δεν πρόκειται να παρεμβάλει, όπως κανένα εμπόδιο δεν πρόβαλε και στο Αιγαίο στις Ελληνικές έρευνες. Πολύ περισσότερο στη περίπτωση της Κύπρου, όπου τις έρευνες θα διεξαγάγουν πολυεθνικές εταιρείες στις οποίες ενδεχομένως η Τουρκία να έχει και συμφέροντα. Επιδίωξη της Τουρκίας δεν είναι επίσης η εκμετάλλευση του μερίσματος που κατά την άποψή της της αναλογεί από τα ενεργειακά αποθέματα που υπάρχουν στη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η Τουρκία έχει επιλύσει άλλωστε το ενεργειακό της πρόβλημα μέσω του μεγάλου αριθμού πετρελαϊκών αγωγών που διέρχονται από το έδαφός της. Πραγματική επιδίωξη της Τουρκίας είναι η διασφάλιση της παρουσίας της σ΄αυτή την ευαίσθητη στρατηγική περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Και η ευκαιρία που της δώσαμε είναι μοναδική και ίσως ανεπανάληπτη.

Μακάρι τα πράγματα να μην εξελιχθούν έτσι.



* Yποστράτηγος ε.α.
(22/8/2007)